موضوع ترتیب سوالات در تهیه پرسشنامهها و همینطور نظرسنجیها بسیار مهم بوده و حتیالامکان سوالات باید جوری چیدمان شوند تا در پاسخ به سوالات بعدی کمترین تاثیر را بر پاسخدهندگان داشته باشند. تنظیم سوالات به شکلی که پاسخدهندگان برای پاسخ سوالات به موضوع سوالات قبلی فکر میکنند را Priming گویند.
Priming نوعی روش رایج برای تنظیم سوالات به شکلی هدفمند است. در این شیوه پاسخدهنده برای پاسخ به سوالات، پاسخهای قبلی را در نظر میگیرد. این روش در نظرسنجیهای چالش برانگیز بسیار متداول است.
نمونههای دیگری از تنظیم سوالات جهت ایجاد بحث و تاثیر روی ذهن پاسخدهندگان وجود دارد. به این مثال توجه کنید:
سوال اول: " ورزش مورد علاقه شما چیست؟"
سوال دوم: " چرا بازی تیم پرسپولیس و تیم استقلال هیجان بیشتری دارد؟
سوال بعدی: "شما طرفدار کدامیک از تیمهای شرکتکننده در دربی هستید؟"
هم نحوه تنظیم سوالات و هم گزینههای پیشنهادی میتواند پاسخهای بعدی را تحت تاثیر قرار دهد برای مثال:
" کدامیک از این 4 میوه مورد علاقه شماست؟"
الف- موز
ب- سیب
ج- کیوی
د- هلو
چنانچه در سوال بعدی پرسیده شود:
" در هفته چه مقدار میوه میخورید"
در این صورت ذهن پاسخدهنده فقط روی 4 میوه پیشنهادی در سوال قبل، تمرکز میکند و شاید برخی از میوههای مصرفی را در تعیین مقدار میوه خورده شده، به حساب نیاورد!
چگونه سوالات را عادلانه تنظیم کنیم؟
با توجه به توضیحات بالا مشخص شد که نحوه تنظیم سوالات تاثیر زیادی در پاسخهای جمعآوری شده خواهد داشت. برای اینکه تاثیر سوالات روی یکدیگر را به حداقل کاهش دهید باید از تنظیم سوالات با نظم منطقی و خاص خودداری کنید. برای این کار لازم است تا سوالات از قبل تهیه شوند و چینش سوالات و ترتیب قرارگیری سوالات به صورت تصادفی انتخاب شود.
اگر سوالات را به صورت تصادفی طبقهبندی کنید تا پاسخدهندهها نظر واقعی خود را ارائه دهند، به این ترتیب امکان ردگیری سوالات از قبل نیست و شرکتکنندهها در نظرسنجی تحت تاثیر سوال قبلی قرار نمیگیرند.
تنظیم سوالات تصادفی از پیشرفتهترین تکنیکهای نظرسنجی در جهان است که منجر به دریافت پاسخهای منطقیتر میشود. در این نوع پرسشنامهها فشاری روی پاسخدهندهها نیست و به لحاظ ذهنی تصمیمات مستقلتری میگیرند.
ویفرم به زودی امکان "چیدمان تصادفی سوالات" را برای شما تهیه میکند تا به کمک آن بتوانید این تاثیر را به حداقل برسانید. شیوه کار به این صورت خواهد بود که در صورت انتخاب گزینه "چیدمان تصادفی سوالات" در گزینههای مربوط به پرسشنامهتان سوالات به صورت رندوم به پاسخدهندگان شما نشان داده میشوند.