در این مقاله تلاش داریم تعدادی از نقص ها و اشتباهات متداول در ایجاد پرسشنامه را بیان کنیم:
از به کار بردن کلمات یا سوالاتی که میتوانند منجر به تغییر مسیر نظرسنجی شود، خودداری کنید:
گاهی اوقات ممکن است اندکی تغییر در کلمات سوال، نظر پاسخ دهندگان و نتایج نظرسنجی را تحت تاثیر قرار دهد.
میتواند، میبایست، ممکن است (به انگلیسی Could, Should, Might) همه تقریباً یک معنا دارند اما میتوانند در اعلام موافقت با یک پرسش، حدود 20 درصد تفاوت ایجاد کنند.
مثال: آیا دادگاه (میتوانست، میبایست، ممکن است) شرکت مایکروسافت را منحل کند؟
استفاده از کلماتی قوی که بیانگر کنترل یا اقدام هستند مثل منع کردن هم میتوانند نتایج مشابهی ایجاد کنند.
مثال: به نظر شما شورای رقابت باید جلوی افزایش قیمت خودروهای تولید داخل را بگیرد؟
گاهی اوقات ممکن است بعضی واژه بندیها جانبدارانه باشد.
مثال: شما که نمی خواهید با افزایش حقوق ها، تورم سالانه هم زیاد شود، می خواهید؟
با طرح سوال بالا پاسخ دهندگان را تحت تاثیر قرار میدهید و ممکن است جواب واقعی را دریافت نکنید.
اشتباه در جایگذاری پرسشها
باید از به کار بردن پرسشهای خارج از موضوع یا نامرتبط با زمینه اصلی سوالات خودداری کرد. در مجموع روش قیفی توصیه میشود. به این معنی که بهتر است برای شروع از سوالات کلیتر استفاده کنید. سپس سوالات را کمی خاصتر کنید و بعد از آن سوالات کلی که پاسخ به آنها آسانتر است مثل سوالات مربوط به جمیعت شناسی را بپرسید.
پاسخهایی که منحصر بهفرد نیستند
گزینههای موجود در سوالات چند گزینهای باید منحصربفرد باشند تا بتوان انتخاب مشخص و واضحی انجام داد. وجود گزینههایی که منحصربفرد نیستند باعث خسته شدن پاسخ دهنده شده و تفسیر پاسخها را سخت میکند.
پرسیدن سوالات غیراختصاصی
مثال: آیا شما آب پرتقال دوست دارید؟
این سوال کاملاً مبهم است و مشخص نیست قرار است پاسخ دهنده چه چیزی را انتخاب کند: طعم، بافت، ارزش غذایی، ویتامین سی، قیمت فعلی، کنسانتره پرتقال، آب تازه و غیره. سعی کنید در پرسیدن سوالات، بادقت عمل کنید.
آیا شما به صورت منظم تلویزیون تماشا میکنید؟
این هم یک نمونه اشتباه دیگر است که در آن مشخص نیست منظور از "منظم" در این سوال چیست.
شاید علاقه مند به مطالعه باشید: اهمیت ترتیب سوالات در تهیه پرسشنامهها
استفاده از کلمات مبهم یا گیج کننده
مثال: شما در ماه چند گیگابیت حجم دیتا بابت ایسنتاگرام استفاده می کنید؟
سوال کردن در مورد کالری محصولات، بیت، بایت، MBs و سایر اصطلاحات و اختصارات خاص گیج کننده است. باید اطمینان داشته باشید که مشتری زبان و اصطلاحات مورد استفاده شما و مهمتر از همه، سوال شما را درک کند.
سوالات بدون جهت، گستره انتخابهای پاسخ دهنده را بیش از حد افزایش میدهد
مثال: برای بهتر شدن رب گوجه فرنگی چه پیشنهاداتی دارید؟
این سوال در مورد طعم رب است اما ممکن است افراد پیشنهادهایی درباره بافت، نوع بسته بندی، مواد مورد استفاده و هر چیز دیگری که در دستور تهیه رب تاثیر دارند ارائه بدهند. بنابراین بهتر است دامنه سوال و پاسخ را محدودتر کنید: "برای بهتر شدن بسته بندی رب گوجه فرنگی چه پیشنهاداتی دارید؟"
الزام کاربر به ارائه پاسخ
مثال: میزان پسانداز شما در ماه چقدر است؟
ممکن است پاسخ دهندگان نخواهند یا نتوانند اطلاعات مورد نیاز شما را فراهم کنند. اکثر مردم اهمیت بسیار زیادی برای حریم خصوصی خودشان قائل هستند. سوالاتی درباره درآمد، شغل، همسر، زندگی خانوادگی، بهداشت شخصی و باورهای افراد (شخصی، سیاسی، مذهبی) ممکن است زننده باشند و باعث دوری کردن پاسخ دهندگان شوند.
کامل نبودن گزینهها
بررسی کنید که آیا تمام پاسخها را پوشش دادهاید؟ اگر مطمئن نیستید، گزینه "غیره (لطفا گزینه مورد نظرتان را بنویسید) ______" را هم به گزینههای خود اضافه کنید. سپس سوالات را بررسی کرده و مطمین شوید که حداقل 90 درصد از پاسخها را پوشش داده باشید.
عدم توازن در گزینهها
ممکن است در بعضی شرایط وجود گزینههایی مثل مقیاس نامتوازن مناسب باشد و در بعضی شرایط خیر.
به عنوان مثال برای سنجش عملکرد بیمارستانها همه ما انتظار مراقبت خوب را داریم و میتوانیم از درجاتی مثل عالی، خیلی خوب، خوب، نسبتاً خوب استفاده کنیم. ما هیچ وقت انتظار دریافت مراقبت ضعیف را نداریم!
سوالات دوپهلو
سریعترین و مناسبترین سرویس اینترنت برای شما چیست؟
قطعاً سریعترین سرویس، لزوما مقرون به صرفهترین سرویس نیست. پس در این مورد باید دو سوال جداگانه پرسیده شود.
