بعضی سوالات شخصی و خصوصی هستند و پاسخ‌دهنده نسبت به جواب دادن به آن‌ها موضع‌گیری می‌کند. این سوالات حساس را نمی‌توان و نباید به صورت مستقیم در نظرسنجی‌ها و پرسشنامه‌ها به کار گرفت. در یک پرسشنامه عمومی نحوه به کارگیری سوالات حساس بسیار مهم‌تر است. اغلب افراد تمایلی ندارند به سوالاتی مربوط به سن، جنس، مذهب، میزان درآمد و ... پاسخ دهند.
گاهی پرسیدن سوالات حساس موجب واکنش پاسخ‌دهندگان می‌شود و شاید اصلا فرم پرسشنامه و نظرسنجی را تکمیل نکنند و این نکته ساده اما بسیار مهمی است. موضع‌گیری پاسخ‌دهندگان به سوالات حساس چندان هم دور از ذهن نیست. اما چه راهی برای پیشگیری از این مشکل وجود دارد؟
نکاتی برای پرسیدن سوالات حساس در نظرسنجی:
وقتی به صورت حضوری گفتگو می‌کنید می‌توانید نکات ریز و جزئیات زیادی را در نظر بگیرید و خلاقیت بیشتری در سوالات حساس نشان دهید. زبان بدن و احساس به کمک‌تان می آید تا جلوی اعتراض‌های احتمالی را بگیرید. حتی پیش‌بینی حساسیت‌ها هم در یک گفتگوی حضوری امکان پذیر است، اما در پرسشنامه این امکان وجود ندارد.
2 راهنمایی برای پرسیدن سوالات حساس در پرسشنامه‌ها:
1. پس از برقراری ارتباط با پاسخ‌دهنده از وی سوالات شخصی یا حساس بپرسید.
2. ابتدا با سوالاتی شروع کنید که باعث واکنش پاسخ دهنده نشود.
درست شبیه به مکالمات معمولی ابتدا با پاسخ‌دهنده ارتباط برقرار کنید با سوالاتی شروع کنید که موجب موضع‌گیری پاسخ‌دهنده نشود.
برای مثال یک پزشک پرسشنامه‌ای را در اختیار بیمار قرار می‌دهد و لازم است تا سوالات حساس و شخصی را بپرسد. برای اینکه پاسخ‌های واقعی دریافت کند باید به نحوه تنظیم سوالات دقت بیشتری داشته باشد. به طور قطع اولین سوال در فرم پزشکی این نیست:
" وزن شما چقدر است؟"
نمونه ای بد از سوال اول در یک نظر سنجی حساس:
"آیا سابقه بیماری روانی در خانواده‌تان وجود دارد؟ اگر پاسخ مثبت است او چه نسبتی با شما دارد؟"
• خیر
• بله (شرح دهید)
اما با طرح یک سوال مقدماتی می‌توانید بیمار را به پاسخ دادن سوالات حساس در پرسشنامه هدایت کنید. برای مثال، این سوال نمونه خوبی است:
"به طور معمول وضعیت سلامتی شما چگونه است؟"
• عالی
• خیلی خوب
• خوب
• متوسط
• بد
این سوال ذهنیت بیمار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بیمار برای پاسخگویی به سوال درباره وضعیت سلامت خود فکر می‌کند و ترغیب می‌شود تا بقیه سوالات را هم جواب بدهد. در سوالات بعدی می‌توان سوالات حساس‌تری را در فرم پذیرش پزشکی بیمار قرار داد.
در نظر داشته باشید چگونگیِ سوال پرسیدن در مورد اطلاعات شخصی و حساس افراد ممکن است پاسخ به سایر سوالات پرسشنامه را تحت تاثیر قرار دهد.
علت پرسیدن سوالات حساس در نظرسنجی را توضیح دهید؟
فرض کنید مدیریت بیمارستان قصد دارد تا یک نظرسنجی حساس با سوالات شخصی را بین کارکنان بیمارستان انجام دهد. چنانچه مدیریت توضیح دهد که جمع‌آوری این اطلاعات به چه منظوری است، حتما کارکنان همکاری بیشتری خواهند داشت. برای نمونه:
"طبق اطلاعاتی که مدیریت به دست آورده، تعدادی از کارکنان سیگاری بیمارستان تصمیم گرفته‌اند برای همیشه سیگار را کنار بگذارند. با توجه به اینکه ترک سیگار در سلامتی کارکنان تاثیرگذار است، درصدد هستیم تا کلاس‌های مشاوره رایگان در بیمارستان برای ترک سیگار برگزار کنیم. این نظرسنجی برای شناسایی افراد علاقه‌مند به شرکت در این دوره انجام می‌شود."
با توضیح بالا، اکنون کارکنان آماده پاسخگویی به سوالات هستند. بهتر است در ابتدا سوالات حساس در نظرسنجی پرسیده نشود. سوالاتی که مربوط به سن، جنس، نژاد و ... و در کل هر سوالی که باعث شناسایی شود ممکن است با اعتراض روبرو شود و افراد در پاسخ به سوالات واکنش نشان دهند.
در نهایت در نظر داشته باشید که شما باید همیشه اطلاعات حساس و شخصی قابل شناسایی افراد را در امنیت و به خوبی حفظ کنید.
منبع: https://www.surveymonkey.com/curiosity/ask-sensitive-questions-surveys
